Tudorowie 5/2016

W XV wieku na Półwyspie Iberyjskim Izabela i Ferdynand zakończyli okres rekonkwisty, wypierając muzułmanów z emiratu Granady, za co otrzymali od papieża Aleksandra VI, sławnego Borgii, honorowy tytuł Królów Katolickich. O podobnej godności marzył ich zięć, Henryk VIII, a że nie miał na podorędziu zbyt wielu innowierców, napisał rozprawę przeciwko tezom Marcina Lutra. Zachwycony elokwencją młodego władcy Leon X ogłosił go Obrońcą Wiary (Fidei Defensor). Henryk VIII utracił jednak upragniony tytuł, kiedy wiele lat później odwrócił się od Kościoła. Pomimo zerwania z Rzymem, zarówno Henryk, jak i Luter wciąż uważali się za obrońców wiary, ale tym razem chodziło o obronę Kościołów protestanckiego i anglikańskiego przed papistami.

Idea obrony wiary przed innowiercami była niezwykle silna już całe stulecia przed wstąpieniem na tron słynnego Tudora, czego niezaprzeczalnym dowodem była epoka wypraw krzyżowych, która zresztą rozbudza wyobraźnię po dziś dzień, inspirując twórców bardziej lub mniej udanych dzieł filmowych, na czele z Królestwem niebieskim Ridleya Scotta. Legenda templariuszy i legenda Ryszarda Lwie Serce znakomicie się sprzedają, a problem krucjat ożywa na nowo szczególnie dzisiaj, gdy tyle mówi się o zalewie Europy przez wyznawców islamu.

W niniejszym numerze staramy się wyjaśnić, na czym polegał fenomen krucjat, poczynając od płomiennego kazania Urbana II w Clermont, które zapoczątkowało ten ruch, przez krucjatę dziecięcą, aż po kolejne wyprawy z udziałem największych władców i książąt Zachodu. Wyjaśniamy, że walka w imię Krzyża i z zawołaniem na ustach: „Bóg tak chce!” nie zawsze wynikała z altruistycznych pobudek i że muzułmanie oraz Bizantyjczycy mieli powód, aby postrzegać krzyżowców jako barbarzyńców. Staramy się również odmitologizować postać Ryszarda Lwie Serce, który na przekór legendzie nigdy nie spotkał się z Saladynem, nie dotrzymywał umów i dopuszczał się rzezi na jeńcach.

Wszystkie te wydarzenia wywierały przez wieki silny wpływ na kulturę, sztukę czy medycynę. Po utworzeniu państw krzyżowych na zdobytych ziemiach dochodziło do wymiany kulturowej między Wschodem i Zachodem, a religia – zarówno nurty protestanckie, jak i katolicyzm – dyktowała surowe zasady w modzie.

Ponadto w numerze przybliżamy biografie nietuzinkowych ludzi i opowiadamy o niecnych uczynkach krzyżowców, chuci i nierządzie, bo za mężczyznami na Wschód ciągnęły nie tylko żony i królowe pokroju Eleonory Akwitańskiej, lecz także kobiety lekkich obyczajów…

Informacje dodatkowe